Manda; diğer adı ile camış, toynaklı hayvanlar ailesinde bulunur ve boynuzlugiller familyasının alt üyelerinden birisidir. Mandanın Latince’deki adı Bubalus Bibalis’tir. Dünya çapında evcil hayvan olarak yetiştirilen bu hayvanlar, Afrika’da yaşayan bufalolar ile akrabadır. Boyları 2,5 metreye ulaşırken; ağırlıkları ise erkeklerde 650 kiloya ulaşabilmektedir. Dişiler ile erkekler arasında belirgin farklılıklar mevcuttur. Erkeklerin boynuzları daha büyük iken; dişilerin boynuzları yok denecek kadar küçüktür. Korumacı bir yapıya sahiptirler ve sürü halinde yaşarlar. Ot obur olarak bilinen mandalar, çiftlik ortamında yaşam sürüyorsa yulaf ve buğday gibi tahıl ürünleri ile beslenir.
Manda Özellikleri
Mandanın tarihçesi oldukça uzun yıllara dayanmaktadır. İlk olarak Afrika kıtasında rastlanılan bu hayvan, ilerleyen yıllarda göçler sonucunda Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’ya ulaşmıştır. Bu bölgelere ulaşan mandalar zaman içerisinde hava şartlarına göre adaptasyon sağlamıştır. Mandaların keşfedilmesi M.Ö. 1000 yıllarında gerçekleşmiştir. İnsanların yük taşımacılığını ve beslenmesi için oldukça elverişli bir hayvandır. Tekerleğin icat edilmesi ile yük taşımacılığı için en önemli unsur haline gelmiştir.
Mandalarda Avlanma ve Beslenme
Mandalarda avlanma ve beslenme alışkanlıkları, yaşadığı bölgeye göre değişkenlik göstermektedir. Kuzey Amerika bölgesinde yaşayan mandalar, genellikle toprak altında kalmış olan bitki kökleri ile beslenirken; Afrika mandaları ise bitki yaprakları ve ağaç dallarında yetişen meyve ve sebzeler ile beslenmektedir.
Mandalarda Üreme ve Çiftleşme
Mandalarda üreme ve çiftleşme evreleri, ilkbahar mevsiminin sonlarına doğru gerçekleşmektedir. Erkek ve dişiler ilkbaharın başlarında kızgınlaşmaya başlar ve kendilerine bir eş bulmak zorundadır. Bu süreçte erkekler, diğer erkeklere göre daha güçlü olmalı ve dişinin sahibi olmalıdır. Erkekler kendi aralarında kavga ederek dişiyi elde etmeye çalışır. Kazanan erkek, dişi ile çiftleşme hakkına sahiptir. Çiftliklerde yaşayan mandaların böyle bir durumu yoktur. Yemeklerine ilaç konulur ve çiftleşme süreci hızlandırılır. Ancak ilaçların kullanımı doğru değildir ve çiftleşme sürecinin doğal haline bırakılması daha iyi bir tercih olacaktır.
Manda Ömrü
Manda ömrü yaklaşık 20 ila 25 yıl arasıdır. Bu süreçte mandalar defalarca çiftleşme şansı bulur ve nesillerinin devamı için pek çok yavruya sahip olur. Sağlıklı yaşam koşullarına sahip olan mandalar, 35 yıla kadar yaşayabilmektedir.
Mandalar Hakkında İlginç Bilgiler
Mandalar hakkında ilginç bilgiler oldukça azdır. İlginç yanlarından en önemlisi, aşırı korumacı bir içgüdüye sahip olmalarıdır. Genellikle sürü halinde yaşadıklarından, yırtıcı hayvanlara karşı sürekli tetikte olmak zorundadırlar. Bu yüzden sürülerinin bütünlüğünün korunması ve yırtıcı hayvan saldırılarından korunmaları hayati önem taşımaktadır. Büyük cüsseye sahip olduklarından bireysel avlanan yırtıcıların saldırılarından kaçınırlar. Ancak sürü halinde avlanan yırtıcıların saldırılarından korunabilmek için boynuzları ve toslama yetenekleri vardır. Bir boynuz darbesi ile aslanın kafatasını kırabilecek güce sahiptir.
Koşma hızı olarak 25 km hıza ulaşabilirler. Ancak bacakların taşıdığı kütle çok fazla olduğundan, kısa koşularda daha etkilidirler. Erkeklerin ağırlığı 600 kilonun üzerine çıkabilir. 4 mideye sahip olan mandalar, midelerinin bazı bölümlerini yemek stoklamak için kullanabilmektedir. Bu sayede kış dönemlerinde çok uzun süre boyunca aç kalabilir. Mandalar bir oturuşta 35 kilo ot tüketebilir. Bu beslenme her gün düzenli bir şekilde yapılmalıdır. Aksi takdirde vücuttaki yağ oranı düşer ve mandalar ölür. Ayrıca otla beslenmelerinin yanı sıra bazı böcekleri ve küçük kertenkeleleri de yedikleri iddia edilmektedir. Ancak bu bir söylentidir ve bilim adamları tarafından kanıtlanmamıştır.
Korumacı içgüdüleri genellikle yavrular için gelişmiştir. Yeni doğum yapmış anneler, normal hallerinden daha agresif olur.
