Kerkenez, gündüz avcıları familyasında yer alan bir yırtıcı kuş türüdür. Bu kuş, akrabası olan şahinler ile oldukça benzer bir yapıya sahiptir. Bazı türleri doğan olarak da adlandırılmaktadır. Kerkenezin Latince’deki adı Falco’dur. Anadolu’daki bazı yörelerde “kerkes” adıyla da bilinmektedir. Doğanlar ile yakın akrabadır ve ayırt edici özellikleri oldukça azdır. Bu yüzden genelde doğanlar ile karıştırılırlar.
Kerkenez Özellikleri
Kerkenezler, falcon ailesinin bütün kuşlarıdır. Kuşlar dünya çapında yaygın olarak dağıtılmaktadır ve ayrıca yaygın olarak bilinir. Onların ayırt edici özelliği kanatlarının hilal şeklidir.
Kuşların kısa kanca şekilli gagaları, iri gözleri ve uzun yuvarlak kuyrukları vardır. Diğer yırtıcı kuşlar gibi, sağlam boyları, güçlü bacakları ve geniş göğsü ile ayırt edilirler.
Bu kuşların renkleri türlere bağlı olarak değişir. Örneğin, kuzey enlemlerinde yaşayan gyrfalcon neredeyse beyaz renktedir ve peregrine falcon çoğu zaman koyu gridir, nadiren neredeyse siyahtır. Ancak çoğu zaman bu kuşların rengi rengârenktir ve beyaz lekelerle kahverengi veya gri renktedir.
Kerkenez ailesi yaklaşık 40 tür içerir. Bu türlerin boyutları birbirleri ile oldukça büyük farklılıklara sahiptir. Büyük böcekler, kemirgenler ve küçük memelilerle beslenirler.
Erkekte, sırtın başı ve ön kısmı genellikle gri renkli, koyu gridir. Sırt kısmı ise sarı renge yakındır. Vücudun alt kısmı çok hafif sarımsı veya pembemsi bir renk tonuyla beyazımsıdır ve vücudun kenarlarında mavimsi bir kaplamaya geçer. Vücudun alt tarafındaki figür, göğüsteki küçük boyutlu ve bazen karın şeklinde enine bir şekle dönüşen, yuvarlak ya da yuvarlak şekilli karın noktalarından daha büyüktür. Üst göğüste, desen bir ölçüde azalır. Vücudun kenarlarındaki enine bantlar nadir, geniş ve koyu, siyahımsıdır. Dişi erkekten biraz daha koyu renklidir. Vücudun üst tarafı daha siyahtır, alt tarafta daha gelişmiş bir kızıl renk tonu vardır. Vücudun alt tarafındaki şekil daha büyük ve daha iridir. Erkeklerin kanat uzunluğu 289-328, dişilerin kanat uzunluğu ise 348-368 mm’dir.
Kerkenez Türleri
Kerkenez türleri arasında Madagaskar Kerkenezi, Seyşeller Kerkenezi, Benekli Kerkenez, Bayağı Kerkenez, Kaya Kerkenezi ve Büyük Kerkenez bulunmaktadır.
Kerkenezlerde Avlanma ve Beslenme
Kerkenezlerde beslenme yapısı, doğanlar ile aynıdır. Yüksek uçuşlar yaparak avlarına gökten saldırır. Ani darbe ile avlarını öldürür. Keskin pençeleri ile ağırlıklarının 2 katını taşıyabilir. Sarp kayalarda yaşadıklarından hayati riskleri yoktur. Ayrıca besin zincirinin en tepesinde yer alır. Onlar için tek tehdit, diğer yırtıcı kuşlardır.
Kerkenezlerde Üreme ve Çiftleşme
Kerkenezlerde üreme mevsimi ilkbahardır. İlkbaharın başlangıcı ile kerkenezler çiftleşir ve en fazla 5 yumurta bırakır. Yumurtaların kuluçka süresi 35 gündür. Yavruların tüylenme süresi ise 30 günü bulur. Bu sürede yavrular oldukça savunmasızdır ve yemek ihtiyacını ebeveynlerinden karşılar.
Kerkenez Ömrü
Kerkenez ömrü yaklaşık 7 yıldır. Diğer yırtıcı kuşların saldırılarına sıkça maruz kaldıklarından ömürleri oldukça kısadır. Ancak doğal ortamlarında başka yırtıcı yok ise 12 yıla kadar yaşayabilir.
Kerkenez Hakkında İlginç Bilgiler
Kerkenez hakkında ilginç bilgiler arasında yüksek hızları bulunmaktadır. Bilim adamları tarafından yapılan bir araştırmada, yetişkin bir erkek kerkenezin saatte 329 kilometre hıza ulaştığı bilinmektedir. Bu hıza ulaşabilen herhangi bir hayvan yoktur.
