Çaylak, gündüz vakti avlanan yırtıcı kuşlar familyasında yer alan ve atmaca ile yakın akraba olan bir kuş türüdür. Çaylağın Latince’deki adı Perninae’dir. Aslında atmacalar grubunda bulunan yırtıcı kuşlara verilen genel bir isim olan çaylak, küçük boyutlarda olan ve oldukça hızlı bir uçma yeteneğine sahip olan bir kuştur.

Çaylak ve Özellikleri

Eski ve Yeni Dünya ormanlarında yaşayan çaylak, kartala da benzemektedir. Çatal şeklinde olan kuyruğu, çengel gibi bir gagası ve jilet gibi keskin pençeleri vardır. Çaylak kuşunun esmer renk ile karışık kızıl renkte tüyleri vardır. Dünyanın her yerinde rastlanabilen bu kuş türünün boyları 25 ila 70 santimetre arasında değişmektedir. En çok görülen türü Kızıl Çaylak’tır. Bu tür ise en çok Avrupa, Hindistan ve Afrika’da bulunur. Çaylakların türleri genelde beyaz renktedir. Beyaz renk ile karışık gri tüyler de bulunur.

Çaylak Türleri

Çaylak türleri arasında Kızıl Çaylak, Kara Çaylak, Ak Çaylak, Brahman Çaylağı ve Kara Omuzlu Çaylak bulunmaktadır. Bu türler dünyanın dört bir yanına yayılmıştır.

Çaylaklarda Avlanma ve Beslenme

Çaylaklarda avlanma, kartallar ile aynıdır. Oldukça yüksek mesafelerde uçarlar ve yerde dolaşan küçük memeliler ile beslenirler. Tıpkı doğanlar gibi yere dalış uçuşu yaparak avlarını pençeleri ile yakalar ve öldürürler. Öldürücü darbeyi hızlarından alırlar. Yetişkin bir çaylağın saldırısı, bir kuzuyu öldürecek güçte olabilmektedir.

Çaylaklarda Üreme ve Çiftleşme

Çaylaklarda üreme, genellikle ilkbahar döneminde gerçekleşir. Kızıl lekeler bulunan yumurtalar en fazla 4’e ulaşabilir. Çaylakların yuvaları kuru otlar ve çalılardan oluşur. Sarp kayalıklarda yaşadıklarından yaşam tehdidi oldukça azdır. İlkbahar döneminde eş olan çaylaklar çiftleşerek yumurtlar. Yumurtaların kuluçka süresi 25 gündür. Yavrular savunmasız olduğundan sürekli olarak anne ve babanın gözetimi altında kalırlar. Beslenmelerini de anne ve babaları sayesinde gerçekleştirirler. Yumurtadan çıkan yavrular 35 günlük olduktan sonra tüylenmeleri başlar. 5 ay sonunda da tek başlarına avlanacak erişkinliğe ulaşırlar.

Çaylak Ömrü

Çaylak ömrü yaklaşık 7 yıldır. Uygun yaşam şartları sağlandığı takdirde ömürleri 12 yıla kadar uzayabilmektedir.

Çaylaklar Hakkında İlginç Bilgiler

Çaylaklar hakkında ilginç bilgiler arasında göz yapısı bulunmaktadır. Kartallar kadar olmasa da oldukça keskin bir görme yetisine sahiptirler. Yerden 950 metre yukarıda uçuş yaparken, yerde yürüyen karıncayı dahi görebilirler. Avlarını önceden seçerler ve saldırılarını buna göre yaparlar. Mermi hızında yapılan uçuş sonucunda küçük memeliler anında ölür. Keskin pençeleri sayesinde de avlarını yuvalarını taşırlar. Çengel şeklinde olan gagaları, eti koparmak için özel olarak evrimleşmiştir. Bulundukları habitatta, besin zincirinin en tepesinde yer alırlar. Çaylaklar genellikle kartallar ile karıştırılmaktadır. Çünkü dış görünüşleri küçük bir kartalı andırmaktadır. Ancak kartallar ile belirgin farklılıkları vardır. En başta kartallar, boyut olarak oldukça büyük hayvanlardır. Bunun haricinde 2 adet göz kapağına sahiptirler. Çaylaklar, kuşları (yarasalar dâhil) anında avlayan bir yırtıcıdır. Kuşların aralığı kutup tundralarından tropiklere kadardır. Bu yırtıcı kuşlar kutup bölgelerinde bulunmazlar ve çok yüksek dağlardan ve yoğun tropikal ormanlardan kaçınırlar. Dünyadaki kuşların en yaygın temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Çaylaklar, yırtıcıların egemen olduğu bölgelerde yaygındır. Bu avcılar, saatte yaklaşık 320 kilometreye ulaşan en yüksek uçuş hızına sahiptir. Maksimum uçuş hızı saatte 389 kilometre olarak sabitlenmiştir. Bu kuşların kırmızı alt tüyleri ile birlikte mavimsi keskin kanatları vardır. Erkek ve dişiler arasında tüylenme konusunda önemli bir farklılık gözlenmemiştir. Dişiler erkeklerden % 30 daha büyüktür.